၁၃ ဇန္နဝါရီ ၂၀၂၀
လက္တေလာ ကမာၻ႔မီဒီယာစာမ်က္ႏွာေတြမွာ ၾသစေၾတးလ်ေတာမီးနဲ႔ ပတ္သတ္လုိ႕ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႕ျပန္႕ ေဖာ္ျပေနၾကပါတယ္။ ေတာမီးရဲ႕ သက္ေရာက္မႈေၾကာင့္ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ အေရွ႕ပုိင္းနဲ႕ ေတာင္ပုိင္းက ကမ္းရိုးတန္းေဒသေတြမွာ အဓိကေနထုိင္ၾကတဲ့ ကုိအာလာ ဝက္ဝံေလးေတြရဲ႕ အနာဂတ္ကုိလည္း စုိးရိမ္မႈေတြ ျမင့္တက္လာေနပါတယ္။
သစ္ပင္ေတြေပၚမွ တြယ္ကပ္ေနထုိင္ေလ့ရွိတဲ့ ကုိအာလာဝက္ဝံေတြကုိ တစ္ကမာၻလုံးမွာဆုိရင္ ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံမွာပဲ ေတြ႔ရႏုိင္ျပီးေတာ့ သူတုိ႔ဟာ ကြင္းစ္လန္းျပည္နယ္၊ နယူးေဆာက္သ္ေဝးလ္ ျပည္နယ္၊ ဗစ္တုိးရီးယားျပည္နယ္နဲ႔ ႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္းက ေဒသေတြမွာ ေနထုိင္က်က္စားၾကတာပါ။
ယူကလစ္သစ္ေတာေတြကုိ မွီခုိအားထားၾကတဲ့ မီးခုိးေရာင္ ကုိအာလာဝက္ဝံေလးေတြဟာ သစ္ရြက္စားတဲ့ ႏုိတိုက္သတၱဝါ အမ်ိဳးအစားထဲမွာ ပါပါတယ္။ ျပီးေတာ့ သူတုိ႔ဟာ ေတာထဲမွာအသက္ ၁၃ ႏွစ္ ကေန ၁၈ ႏွစ္အထိ အသက္ရွင္ေနထုိင္ၾကတယ္လုိ႕လည္း သိရပါတယ္။
ကုိအာလာဆုိတဲ့ နာမည္ဟာ ၾသစေၾတးလ်ေရွးလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဘာသာစကားတစ္ခုကေန ဆင္းသက္လာတာ ျဖစ္ျပီး ‘no drink’ ေရမေသာက္ဘူးလုိ႕ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဘာလုိ႔လည္း ဆုိေတာ့ ကုိအာလာဝက္ဝံေတြဟာ သူတုိ႔စားတဲ့ အရြက္ေတြကေနပဲ ေရဓာတ္ကုိ အမ်ားဆုံးရယူၾကတာပါ။
ကုိအာလာဝက္ဝံေတြကုိ ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံရဲ႕ျပယုပ္တစ္ခုအျဖစ္ တကမာၻလုံးက အသိအမွတ္ျပဳထား ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သူတုိ႔ဟာ (International Union for Conservation of Nature) သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံတကာသမဂၢက ထုတ္ျပန္တဲ့ ထိခုိက္ အလြယ္ဆုံး၊ အားအနည္းဆုံး တိရစာၦန္မ်ိဳးစိတ္စာရင္းထဲမွာ ပါေနပါတယ္။
၂၀ ရာစုက ကြင္းစ္လန္းျပည္နယ္မွာ ကုိအာလာဝက္ဝံေတြရဲ႕ သားေမႊးကုိ လုိခ်င္တဲ့မုဆုိးေတြရဲ႕ လက္ခ်က္ေၾကာင့္ အေကာင္ေရေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေသဆုံးခဲ့လုိ႕ ၾသစေၾတးလ်ျပည္သူေတြ ေဒါသထြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစျပီး ကုိအာလာဝက္ဝံေတြကုိ ကာကြယ္ဖုိ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြ စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့တာပါ။
ဒါေပမယ့္ လယ္ယာစုိက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြ ၊ ျမိဳ႕ျပခ်ဲ႕ထြင္တာနဲ႕ မုိးေခါင္တာအျပင္ ေတာမီးေလာင္တာ စတဲ့ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ ျပႆနာေတြက ကုိအာလာဝက္ဝံေတြရဲ႕ စားက်က္နယ္ေျမေတြေပ်ာက္ဆုံးမႈကုိ ျခိမ္းေျခာက္လာေနတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြပါပဲ။
စားက်က္နယ္ေျမဆုံးရႈံးတာအျပင္ ကုိအာလာေတြဟာ လႈပ္ရွားမႈေႏွးေကြးတာေၾကာင့္ သစ္ပင္ေပၚကေန ေျမျပင္ကုိ ျပန္ဆင္းဖို႕ အခ်ိန္ၾကာသလုိ ေျမျပင္ေရာက္ရင္လည္း ေခြးေတြရဲ႕ တုိက္ခုိက္မႈနဲ႕ ကားတုိက္ခံရႏုိင္တဲ့ အႏၱရာယ္ေတြလည္း ရင္ဆုိင္ရႏုိင္ပါတယ္။
တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ ပုိျပင္းထန္လာတဲ့ ၾသစေၾတးလ်ေတာမီးျပႆနာေၾကာင့္ ကုိအာလာေတြရဲ႕ စားက်က္နယ္ေျမေတြ ေလ်ာ့ပါးလာတဲ့အျပင္ အေကာင္ေရလည္း တျဖည္းျဖည္း က်ဆင္းလာေနပါတယ္။ ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံမွာ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္က ကုိအာလာဝက္ဝံအေကာင္ေရ သုံးသိန္းႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ ရွိခဲ့ေပမယ့္ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ၾသစေၾတးလ်ေတာမီးရာသီမစခင္ လပုိင္းအလုိမွာေတာ့ ကုိအာလာဝက္ဝံအေကာင္ေရ ေလးေသာင္းသုံးေထာင္ကေန တစ္သိန္းၾကားပဲ က်န္ရွိတယ္လို႔ ကြ်မ္းက်င္သူေတြက ခန္႕မွန္းခဲ့ၾကပါတယ္။
လက္ရွိ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ၾသစေၾတးလ်ေတာမီးရာသီအတြင္းမွာ ဇန္နဝါရီ ၁၁ရက္ေန႔အထိ ခန္႔မွန္းေျခ ေျမဧရိယာဟတ္တာ ၁၀သန္းေက်ာ္ မီးေလာင္ကြ်မ္းခဲ့ျပီးေတာ့ လူေပါင္း ၂၉ ေယာက္ ေသဆုံးခဲ့တယ္လုိ႔ ကမာၻ႕မီဒီယာေတြက ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။
သာမန္အခ်ိန္ေတြမွာေတာင္ ကုိအာလာဝက္ဝံေတြကုိ အေကာင္ေရေရတြက္ဖုိ႕ဆုိတာ ခက္ခဲတာ ေၾကာင့္ လက္ရွိေတာမီးေလာင္ေနခ်ိန္ ပုိလုိ႕မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ လက္ရွိခန္႕မွန္းခ်က္အရ အခုႏွစ္ေတာမီး ရာသီအတြင္း တိရစာၦန္အေကာင္ေရ ၁ ဒႆမ ၂၅ ဘီလီယံေသဆုံးခဲ့ျပီး အဲဒီထဲက အေကာင္ေရ ၈၄၀၀ ေက်ာ္က ကုိအာလာဝက္ဝံေတြ ျဖစ္တယ္လုိ႔ WWF Australia အဖြဲ႕က ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ ေတာမီးဆက္ေလာင္ေနတဲ့ အေျခအေနေၾကာင့္ ေသဆုံးတဲ့ အေကာင္အေရအတြက္လည္း ထပ္ျပီးတုိးလာႏိုင္ပါေသးတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကြ်မ္းက်င္သူေတြအားလုံး သေဘာတူလက္ခံထားတာကေတာ့ လက္ရွိအေျခအေနမွာ ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့ ကုိအာလာဝက္ဝံေလးေတြဟာ တစ္ေန႔မွာ အမွန္တကယ္ မ်ိဴးတုန္းေပ်ာက္ကြယ္သြားႏုိင္တယ္ဆုိတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီေန႕ကုိေတာ့ မေရာက္ေသးပါဘူး။ ျပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀အတြင္း ကမာၻေပၚမွာ တိရစာၦန္မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၁၄ခု မ်ိဴးတုန္း ေပ်ာက္ကြယ္သြား ခဲ့ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။
Ref : Reader Digest , Wikipedia