အဆိုပါ အီလက်ထရောနစ် မဲပေးစက်တွေဟာ မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ မဲလက်မှတ်ကို အလွတ်ထားတာ ဒါမှမဟုတ် ပယ်မဲပြုလုပ်တာတွေကို ခွင့်မပြုထားဘဲ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း တစ်ဦးဦးကို မဖြစ်မနေ ရွေးချယ်ရမယ့်သဘော သက်ရောက်နေကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး (OHCHR) ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် James Rodehaver က ပြောပါတယ်။
၂၉၊ နိုဝင်ဘာ။
မြန်မာပြည်သူတွေတွေကို မဲပေးကြဖို့ စစ်ကော်မရှင်က ဖိအားပေးနေတာတွေ၊ အီလက်ထရောနစ် မဲပေးစက်တွေနဲ့ AI နည်းပညာသုံး စောင့်ကြည့်ရေးစနစ်တွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်မိကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးက နိုဝင်ဘာလ ၂၈ရက်နေ့မှာ ပြောပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ အရပ်သားဒီမိုကရေစီအစိုးရကို ဖြုတ်ချပြီးနောက် စစ်တပ်အုပ်ချုပ်ရေးကို တရားဝင်မှုရယူဖို့ ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်တဲ့ စစ်ကော်မရှင်ရဲ့ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲဟာ ဟန်ပြလုပ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး လာမယ့် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်ကနေ ဇန်နဝါရီလအထိ အဆင့်ဆင့်ကျင်းပမယ့် မြန်မာရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံတကာ တာဝန်ရှိသူတွေက စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ ရှိနေကြပါတယ်။
အဆိုပါ အီလက်ထရောနစ် မဲပေးစက်တွေဟာ မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ မဲလက်မှတ်ကို အလွတ်ထားတာ ဒါမှမဟုတ် ပယ်မဲပြုလုပ်တာတွေကို ခွင့်မပြုထားဘဲ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း တစ်ဦးဦးကို မဖြစ်မနေ ရွေးချယ်ရမယ့်သဘော သက်ရောက်နေကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး (OHCHR) ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် James Rodehaver က ပြောပါတယ်။
“ဒီ အီလက်ထရောနစ် စောင့်ကြည့်ထောက်လှမ်းရေး နည်းပညာကို အသုံးပြုပြီး လူတွေ ဘယ်လို မဲပေးနေသလဲဆိုတာကို စောင့်ကြည့်သွားမယ့် အန္တရာယ်က တကယ့်ကို စိုးရိမ်စရာပါ”လို့ သူက ဂျီနီဗာမြို့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောခဲ့ပြီး အာဏာပိုင်တွေအနေနဲ့ လူတွေ မဲလာပေးတာ ရှိ၊ မရှိနဲ့ ဘယ်သူ့ကို မဲပေးနေလဲ ဆိုတာတွေအထိ ခြေရာခံနိုင်တယ်လို့ အသိပေးထားပါတယ်။
မြန်မာစစ်ကော်မရှင်ဟာ “လာမည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူအားလုံး လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတစွာ မဲပေးပိုင်ခွင့်ကို ကျင့်သုံးနိုင်စေရန်” ရည်ရွယ်ကြောင်း နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာက တဆင့် သောကြာနေ့က ဖော်ပြထားပါတယ်။ ရိုက်တာသတင်းဌာနအနေနဲ့ ထပ်မံမှတ်ချက်ရယူဖို့ စစ်မကော်မရှင် ပြောခွင့်ရေးဆိုခွင့်ရှိသူထံ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမဲ့ အဆက်အသွယ် မရခဲ့ပါဘူး။
ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားရာ ဒေသတွေမှာ ဒေသခံပြည်သူတွေကို အီလက်ထရောနစ် မဲပေးစက် အသုံးပြုနည်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ သင်တန်းတွေ မဖြစ်မနေ တက်ရောက်ဖို့ ဖိအားပေး စေခိုင်းနေတဲ့ သတင်းတွေကိုတော့ အဖွဲ့အနေနဲ့ စိစစ်နေတယ်လို့ James Rodehaver က ပြောပါသည်။
“အဲဒီသင်တန်းတွေ ပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ တက်ရောက်သူတချို့ကို လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဘက်က မဲမပေးကြဖို့ သတိပေးတာတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်”လို့ သူက ပြောထားပြီး အရပ်သားပြည်သူတွေအနေနဲ့ နှစ်ဘက်ကြား မြေစာပင် ဖြစ်နေရကြောင်း ဆိုထားပါတယ်။
နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေရသူတွေကိုလည်း မဲပေးဖို့အတွက် မိမိကျေးရွာတွေဆီ ပြန်လာကြဖို့ မြန်မာစစ်တပ်က အမိန့်ပေးညွှန်ကြားထားတဲ့ သတင်းတွေကိုလည်း OHCHR က လက်ခံရရှိထားတယ်လို့ Rodehaver က ပြောပါတယ်။
ကျည်ဆန်တစ်ခုပါဝင်တဲ့ မဲပုံးပုံ ပိုစတာကို ချိတ်ဆွဲခဲ့တဲ့ လူငယ်သုံးဦးကို အာဏာပိုင်တွေက ဖမ်းဆီးခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ထောင်နဲ့ချီတဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေကို မဲပေးခွင့်ရရှိစေဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး လွတ်ငြိမ်းခွင့် ပေးခဲ့တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။
နိုဘယ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ အရပ်သားအစိုးရကို အာဏာသိမ်းဖြုတ်ချခဲ့ချိန်ကနေစပြီး နိုင်ငံဟာ နိုင်ငံရေးမတည်မငြိမ်တွေ၊ ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာလည်း အဲဒီအချိန်ကတည်းကနေ အခုထိ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ နိုင်ငံတဝန်း ဆန္ဒပြမှုတွေဟာ နောက်ပိုင်းမှာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားခဲ့ရပါတယ်။
သမ္မတထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့ကတော့ စစ်ကော်မရှင်ရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ အစီအစဉ်ကို တိုးတက်မှု လက္ခဏာတစ်ရပ်အဖြစ် မြင်ပြီး အမေရိကန်ရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ ဘေးကင်းစွာ နေရပ်ပြန်နိုင်ပြီလို့ ဆိုကာ ယာယီတရားဝင်နေထိုင်ခွင့် ပေးထားတာကို ရပ်စဲသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ OHCHR က အမေရိကန်အနေနဲ့ အဆိုပါကိစ္စကို ပြန်လည်စဉ်းစားပေးဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
စစ်ကော်မရှင် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဇော်မင်းထွန်းက အမေရိကန်ရဲ့ ကြေညာချက်ဟာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ လက္ခဏာဖြစ်ပြီး ပြည်ပရောက် နိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ပြန်လာပြီး ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပါဝင်မဲပေးကြဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
Ref – Reuters