ဧရာ၀တီတိုင်းအတွင်းက မြို့နယ်တွေမှာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေကာ စစ်မှုထမ်းစရိတ်လို့ဆိုပြီး လစဉ် သောင်းချီကောက်ခံနေပေမယ့် စစ်မှုထမ်းဖို့ လူတွေလည်း အတင်းအကြပ်ဖမ်းဆီးခေါ်ယူနေတာကြောင့် ဧရာဝတီတိုင်းအတွင်း ကျေးလက်မှာ နေထိုင်သူတွေ အခက်တွေ့နေပါတယ်။
၂၆၊ နိုဝင်ဘာ။
“တလမှာ သုံးသောင်းစီ ကောက်တယ်၊ နှစ်ယောက်
ရှိရင် ခြောက်သောင်းပေးရတယ်။ လူလိုရင်ကျတော့ မလိုက်လို့ မရဘူး ခေါ်တယ်။ ပိုက်ဆံထည့်ရဲ့သားနဲ့ သွားရတာ၊ ဆင်းရဲတဲ့သူတွေ ပုံမှန်မထည့်နိုင်တဲ့ သူတွေကျ ပိုခံရတာပေ့ါ။ အခု ရှောင်ရပုန်းရနဲ့အလုပ်တွေတောင်မလုပ်နိုင်ဘူး။သားနှစ်ယောက်
ကို အဝေးပို့ ထားရတယ်” လို့ ကြံခင်းမြို့နယ် မှ လယ်သူမ တဦးက ပြောပါတယ်။
ရပ်ကျေး အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေဟာ စစ်မှုထမ်း လိုက် မယ့်သူတွေကို ထောက်ပံ့ပေးဖို့ ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက် နဲ့ စစ်မှုထမ်းစရိတ် ကောက်ခံတာလို့ ဆိုထားပြီး စစ်မှုမထမ်းချင်ရင် စရိတ်ထည့်ကြဖို့လည်း ခြိမ်း ခြောက်ကောက် ခံနေခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လက်တွေ့မှာတော့ စစ်မှုထမ်းစရိတ်တွေဟာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေအိတ်ထဲ ထည့်ဖို့ပဲ ဖြစ်လာခဲ့ တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောကြပါတယ်။
“စစ်မှုထမ်းမယ့်သူတွေကိုငှားဖို့ပေ့ါ၊လူငှားဖို့ ကောက်တာပြောတယ်။ ပိုက်ဆံထည့်လည်း ပါတာပဲ၊ ဘာမှ မထူးဘူး၊ ချမ်းသာတဲ့သူတွေက ငွေပုံပေးပြီး လွတ်အောင်လုပ်လို့ရတယ်။ ပြီးရင် သူတို့ကိုယ် ကျိုးအတွက်ပဲ သုံးကြတာ၊ အုပ်ကြီးတွေ သူဌေးဖြစ်သွားပြီ ဒီဘက်တွေမှာ စစ်မှုထမ်းစရိတ်ကောက်
တာလာတာ မနည်းတော့ဘူး” လို့ မြောင်းမြမြို့နယ် မှ ဒေသခံအမျိုးသားတဦးက ပြောပါတယ်။
ဧရာဝတီတိုင်းအတွင်းက ရပ်ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေဟာ ကြံခင်း၊ ပုသိမ်၊ မြောင်းမြ၊ ဝါးခယ်မစတဲ့ မြို့နယ်တွေအတွင်း မြို့ပေါ်ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာတွေမှာ အဲဒီလိုစစ်မှုထမ်းစရိတ်လို့ဆိုပြီးလစဉ်ငွေကြေး
ကောက်ခံနေတာပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့ကလည်း ပုသိမ်မြို့ အမှတ်(၁၅)ရပ်ကွက် အုပ်ချုပ် ရေးမှူးဟာ ရပ်ကွက်နေပြည်သူတွေကို ခေါ် ယူပြီး စစ်မှုထမ်းစရိတ်ကောက်ဖို့ ခေါ်ပြောခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“လူတယောက်ကို သုံးလစာ နှစ်သိန်းခွဲကောက်မယ်
လို့ကြားတယ်။ မထည့်ရင်း စစ်မှုထမ်းရမယ်ပေ့ါ၊ အဲဒီလို ခြိမ်း ခြောက်တာ၊ တခြားနယ်တွေမှာလည်း ကောက်နေတာကြာပြီ” လို့ အဲဒီအကြောင်းကို သိထားတဲ့ ပုသိမ်မြို့ခံတဦး က ပြောပါတယ်။
အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေဟာ စစ်မှုထမ်းစရိတ်ကို လူတဦးအတွက် အနည်းဆုံး ကျပ်သုံး သောင်းကနေ တသိန်းခွဲလောက်ထိ ကောက်ခံနေတာဖြစ်ပြီး ငွေကြးမထည့်နိုင်သူ မိသားစုတွေဟာ စစ်မှုထမ်း ပါ သွားတာ၊ ဖမ်းဆီးခံရမှာစိုးရိမ်တဲ့အတွက် တိမ်းရှောင်ကြရတာတွေလည်း ရှိနေတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။
တောင်သူလယ်သမားအများစုရှိတဲ့ ဧရာ၀တီတိုင်းအတွင်းမှာ ဒေသခံပြည်သူတွေဟာ သွင်းအားစုစျေးကြီးတာ၊ စပါး စျေးကောင်းမရတာတို့ကြောင့် စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲ ကြုံနေရချိန် အခုလိုမျိုး စစ်မှုထမ်းစရိတ်ပါ လစဉ်ပေးနေကြရတာကြောင့် အခက်အခဲများစွာနဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အချို့လူငယ်တွေဆိုရင်စစ်မှုမထမ်းချင်တာကြောင့် ထိုင်းအပါအဝင် နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ပွဲစားတွေဆီကတဆင့် ထွက်သွားကြရပြီး လမ်းခုလပ်မှာ ဖမ်းဆီးခံရတာတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။
“လူငယ်တွေက နိုင်ငံခြားထွက်ရင်ထွက်၊ မထွက်ရင် ရှောင်နေရတယ်။ လယ်သမား သားသမီးတွေဆိုရင် အလုပ်လုပ်မယ့်သူတွေတောင် သိပ်မရှိတော့ဘူး” လို့ ဟင်္သာတမြို့နယ်မှ ဒေသခံတဦးက ပြောပါတယ်။
နိုင်ငံအဝှမ်း တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ နေ့စဉ်တိုက်
ပွဲဖြစ်နေပြီး နယ်မြေ၊ စစ်သားအင်အားများစွာ ဆုံး ရှုံးထားရတဲ့ စစ်ကော်မရှင်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်းမှာ အမျိုး သားဆိုရင် အသက် ၁၈ နှစ် ကနေ ၃၅ နှစ်ထိ အမျိုးသမီးဆိုရင် ၁၈ နှစ်ကနေ ၂၇ နှစ်ထိ စစ်မှုထမ်းရမယ်လို့ပါရှိတဲ့ စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို ပြဌာန်းခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီနောက် အသက် ၁၈ နှစ်ပင် မပြည့်သေးသူတွေ၊ အထက်တန်းကျောင်းသား အရွယ်ဆယ်ကျော်သက် လူငယ်တွေကို အတင်းအဓမ္မဖမ်းဆီး၊ ပေါ်တာဆွဲကာ စစ်သင်တန်းပေး ရှေ့တန်းပို့နေခဲ့ပြီး အခုအခါ စစ်မှုထမ်းသင်တန်း အပတ် စဉ် ၁၉ ထိ ရှိခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။